བོད་མཐོ་སྒང་གི་ངོ་བོ་འགྱུར་ཚུལ།

ཉེ་བའི་ལོ་རབས་ནང་ཚན་རིག་པ་རྣམས་ཀྱི་བོད་འདི་ས་ཡི་གོ་ལའི་ཡང་རྩེར་གྱུར་བའི་མཐོ་སྒང་གཞི་རྒྱ་ཆེ་ཤོས་དེ་ཡིན་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་ལྟར། གངས་ཅན་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་ཆེས་སྔ་མོ་ཞིག་ནས་བོད་འདི་ཡུལ་གྲུ་གཞན་ལས་མཐོ་བའི་གནས་ཤིག་ཡིན་པ་ངོས་འཛིན་གསལ་བོ་ཐུབ་སྟེ་རང་གི་ཡུལ་ལ་སྒང་པ་བོད་ཅེས་འབོིད་ཀྱིན་ཡོད་མོད།


འོན་ཀྱང་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་རྣམས་སུ་དང་ཐོག་བོད་ཡུལ་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་ཐམས་ཅད་ཆུ་ཡིས་ཡོངས་སུ་གང་བའི་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་ཀོང་ཆུ་བརླག་ཁ་བྱེ་ནས་ཆུ་རྣམས་དེར་ཐིམ་སྟེ་བོད་ཡུལ་གྱི་རྣམ་པ་གསལ་པོར་ཐོན་པ་ཡིན་ཞེས་གསལ་ཡོད་པ་ལྟར། ཚན་རིག་པ་རྣམས་ཀྱིས་བོད་འདི་དང་ཐོག་ས་ཕྱེད་རྒྱ་མཚོའི་འོག་དང་ས་ཕྱེད་རྒྱ་མཚོའི་འགྲམ་དུ་ཆགས་པའམ། ཡང་ན་བོད་ས་ཁྱོན་ཡངས་རྒྱ་མཚོའི་འོག་ཏུ་གནས་ཡོད་ཅེས་བརྗོད་ཀྱིན་ཡོད།
འོ་ན་ཆེ་ཐོག་མ་ཉིད་ནས་སྒང་སྒང་མིན་པའི་སྤྱི་སྙོམས་མཐོ་ཚད་མི་ཊར ༤༥༠༠  ལྷག་གི་སྟེང་གནས་པའི་བོད་མཐོ་སྒང་འདི་ཇི་ལྟར་བྱུང་ཞེ་ན། སྤྱིར་ལོ་ངོ་ས་ཡ ༢༠༠ ཙམ་གྱི་སྔ་རོལ་དུ་རྒྱ་གར་གླིང་ཕྲན་འདི་གླིང་ཆེན་ཨ་ཧྥ་རི་ཀར་འབྱར་ཡོད་ཀྱང་། ལོ་ངོ་ས་ཡ ༡༥༠ ཙམ་ནས་ཁ་གྱེས་ཏེ་རིམ་པས་གོ་ལོའི་བྱང་རྒྱུད་ཕྱོགས་སུ་འགུལ་སྐྱོད་བྱས་ཏེ་ལོ་ངོ་ས་ཡ་ལྔ་བཅུ་ང་གྲངས་ཙམ་གྱི་སྔ་རོལ་དུ་གླིང་ཆེན་ཨེ་ཤ་ཡ་དང་དངོས་སུ་གདོང་ཐུག་ཤོར། ཕན་ཚུན་ཡུན་རིང་བཙིར་བརྡར་བྱས་པའི་ཁྲོད་བོད་མཐོ་སྒང་ཞེས་པ་བར་སྣང་དཀྱིལ་ལ་ཆགས་པ་ལྟ་བུའི་གནས་ངོ་མཚར་ཅན་འདི་གྱེན་དུ་འབུར་ཐོན་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་ཚན་རིག་པ་ཕལ་མོ་ཆེས་ཁ་གཅིག་མཚུངས་བརྗོད་མོད། འོན་ཀྱང་བོད་མཐོ་སྒང་གྱེན་དུ་འབུར་ཐོན་བྱུང་སྟངས་ལ་འདོད་ཚུལ་འདྲ་མིན་མཆིས་པ་ལས། ཡོངས་གྲགས་ཀྱི་འདོད་ཚུལ་གཙོ་བོ་གསུམ་གཤམ་དུ་བཀོད་ན།

འདོད་ཚུལ་དང་པོ།
ས་ཁམས་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་འདུས་པའི་ཤུགས་ཀྱིས་ཁ་ཞེང་ཆུང་རུ་ཕྱིན་ནས་གྱེན་དུ་འབུར་བ།

Distributed Shortening

དཔེར་ན། འདམ་བག་ཅིག་ཟུར་གཉིས་ནས་བཙིར་ན་རང་བཞིན་གྱི་དཀྱིལ་ནས་འབུར་འབུར་གྱུར་བ་ལྟར། བཙིར་ཤུགས་ཆེ་ཆུང་དབང་གིས་འདམ་བག་གི་ངོ་བོ་འགྱུར་སྟངས་མ་འདྲ་བ་གཉིས་འབྱུང་སྲིད་པ་ནི། བཙིར་ཤུགས་ཆེ་ཞིང་མྱུར་བའི་དབང་གིས་འདམ་བག་གི་ཁ་ཞེང་ཆུང་རུ་སོང་སྟེ་དཀྱིལ་ནས་གྱེན་དུ་འབུར་བའི་སྐབས་སུ་དུམ་བུར་ཆག་ནས་གས་སྲུབས་ཤོར་བ་དང།  བཙིར་ཤུགས་དལ་ཞིག་ཆུང་ན་འདམ་བག་གི་ཁ་ཞེང་ཆུང་རུ་སོང་སྟེ་འབར་འབུར་ལུ་གུ་བརྒྱུད་དུ་ཆགས་པ་ལྟར་གས་སྲུབས་མེད་པ་དཀྱིལ་ནས་གྱེན་དུ་འབུར་བ་བཞིན།  གང་ལྟར་རུང་བོད་མཐོ་སྒང་འདི་ཡང་ལོ་ངོ་ས་ཡ་ལྔ་བཅུ་ང་གྲངས་ཀྱི་སྔ་རོལ་དུ་གླིང་ཆེན་ཨེ་ཤ་ཡ་དང་རྒྱ་གར་གླིང་ཕྲན་གཉིས་གདོང་ཐུག་ཤོར་ནས་རྒྱུན་རིང་ཕན་ཚུན་བཙིར་བརྡར་བྱས་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་གླིང་གཉིས་ཀྱི་ས་ཡི་ཁ་ཞེང་ཁྱོན་ཆེན་གཅིག་ཏུ་འདུས་ནས་ཆུང་རུ་ཕྱིན་པའི་དབང་གི་དཀྱིལ་ནས་གྱེན་དུ་འབུར་ཐོན་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན།

 འདོད་ཚུལ་གཉིས་པ།
གཅིག་འོག་གཅིག་འཛུལ་སོང་བའི་དབང་གིས་གྱེན་དུ་འབུར་བ།

Continental Subduction or Underthrusting
གླིང་ཆེན་ཨེ་ཤ་ཡ་དང་རྒྱ་གར་གླིང་ཕྲན་གཉིས་གདོང་ཐུག་ཤོར་ཏེ་རྒྱ་གར་གླིང་ཕྲན་གྱི་བྱང་རྒྱུད་ས་ཚིགས་ཁྱོན་ཆེན་གླིང་ཆེན་ཨེ་ཤ་ཡའི་ལྷོ་རྒྱུད་ས་ངོས་འོག་ཏུ་ཤོར་ནས་རིམ་པས་བོད་ཁམས་གྱེན་དུ་འབུར་ཐོན་བྱུང་ཡོད། དེ་ཡང་ཇི་ལྟར་ཞེས་ན། འཁྱགས་དུམ་བུ་གཅིག་གི་འོག་ལ་འཁྱགས་དུམ་གཞན་ཅིག་འབུད་རྒྱག་གཏོང་ན་སྟེང་གི་འཁྱགས་དུམ་དེ་རང་བཞིན་གྱིས་གྱེན་དུ་འབུར་ནས་མཐོ་རུ་འགྲོ་བ་ལྟར། གླིང་གཉིས་གདོང་ཐུག་ཤོར་ནས་རྒྱུན་རིང་བཙུར་བརྡར་བྱས་རྗེས་ཡང་ལྕི་དབང་གིས་གླིང་ཆེན་ཨེ་ཤ་ཡའི་ལྷོ་ངོས་རྣམས་སྟེང་དང་རྒྱ་གར་གླིང་ཕྲན་གྱི་བྱང་རྒྱུད་རྣམས་འོག་ཏུ་འཛུལ་སོང་བ་ཙམ་མ་ཟད། འགུལ་སྐྱོད་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་མུ་མཐུད་ཀྱིས་ཡོད་སྟབས་ཨེ་ཤ་ཡའི་ལྷོ་རྒྱུད་ས་ཚིགས་ཁྱོན་ཆེན་མོ་རིམ་པས་གྱེན་དུ་འབུར་ནས་བོད་མཐོ་སྒང་ཞེས་པ་འདི་བྱུང་བ་ཡིན།

འདོད་ཚུལ་གསུམ་པ།
འོག་ཏུ་ཁྲོ་ཆུ་ཁོལ་མ་འབབ་པའི་དབང་གིས་གྱེན་དུ་འབུར་བ། 

Lower crustal flow
གོང་ལྟར་གླིང་གཉིས་གདོང་ཐུག་ཤོར་ནས་རྒྱུན་རིང་བཙུར་བརྡར་བྱས་རྗེས་ཡང་ལྕི་དབང་གིས་གླིང་ཆེན་ཨེ་ཤ་ཡའི་ལྷོ་ངོས་རྣམས་སྟེང་དང་རྒྱ་གར་གླིང་ཕྲན་གྱི་བྱང་རྒྱུད་རྣམས་འོག་ཏུ་འཛུལ་སོང་བ་དང། འོག་ཏུ་འཛུལ་སོང་བའི་རྒྱ་གར་གླིང་ཕྲན་གྱི་སྣེ་མོ་གོ་ལའི་གཏིང་གི་ཚ་དྲོད་ཆེན་པོའི་དབང་གིས་ཞུ་ནས་ཁྲོ་ཆུར་གྱུར། མེའི་ཚ་དྲོད་ཀྱི་ནུས་པས་དངོས་པོ་ཇི་རིགས་བར་སྣང་འཕྱོ་བའམ་ལྡིང་ཅུག་པ་ལྟར། ཁྲོ་ཆུ་ཁོལ་མའི་ཚ་དྲོད་དབང་གིས་བོད་ཁམས་ཆགས་ཡུལ་རིམ་པས་གྱེན་དུ་འབུར་ནས་བོད་མཐོ་སྒང་ཞེས་པ་འདི་བྱུང་བ་ཡིན།མདོར་ན་གླིང་གཉིས་གདོང་ཐུག་ཤོར་ནས་རྒྱུན་རིང་བཙིར་བརྡར་བྱས་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་ས་ཁྱོན་ཀི་ལོ་མི་ཊར་ཉིས་སྟོང་ལྷག་མཉམ་འདུས་སམ་གཅིག་ཐོག་གཉིས་བརྩེགས་སོང་བའི་དབང་གིས་བོད་མཐོ་སྒང་གྱེན་དུ་འབུར་ཐོན་བྱུང་། དེ་ཡི་དཔང་རྟགས་གསལ་ཤོས་ནི་བོད་མཐོ་སྒང་གི་ས་ཤུན་(crust thickness) མཐུག་ཚད་ཀི་ལོ་མི་ཊར་ ༧༠ ཙམ་ཡོད་པ་དེ་ཡིན། འདི་ནི་ས་ཡི་གོ་ལའི་སྤྱི་སྙོམས་ས་ཤུན་མཐུག་ཚད་ལས་ལྡབ་གཉིས་མང་བ་དང་བོད་འདི་སྒང་སྒང་དུ་གྱུར་བའི་རྒྱུ་མཚན་ཞིག་ཆགས་ཡོད།འོ་ན་གླིང་གཉིས་གདོང་ཐུག་མ་བྱུང་བའི་སྔ་རོལ་དུ་བོད་ཁམས་འདི་གང་དུ་ཡོད་དམ། སའི་ཆགས་ཚུལ་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། ལན་འདེབས་ཁ་གསལ་ཞིག་མེད་ཀྱང་བཤད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་ཉུང་ཤས་ཤིག་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད་པ་བསྡུ་སྒྲིག་བྱས་ནས་རྗེས་མའི་རྩོམ་ཡིག་ནང་འགོད་ཐུབ་པར་བྱའོ།ཕྱི་དྲིལ་ཁོར་ཡུག་ཚན་པས་བོད་མཐོ་སྒང་དང་འབྲེལ་བའི་རྩོམ་ཡིག་རིམ་པ་མུ་མཐུད་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་ཤེས་རྟོགས་ཆེད་སྤེལ་འཆར་ཡོད་པས་རྒྱ་ཆེ་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ཀྱིས་རྩོམ་འདིས་གནད་དོན་ཁག་བོད་རིགས་གཞན་དང་ལྷག་པར་གཞིས་ལུས་སྤུན་ཟླ་རྣམས་ལ་ཐབས་ཤེས་འདྲ་མིན་བརྒྱུད་ངེས་པར་དུ་སྤེལ་ཐུབ་པ་བྱ་རོགས་ཞུ།